Manaya Sadakat
Tercüme neticede bir değiştirmedir. Ama değişmeyecek bir şey varsa o da “mana”dır! En azından bu kadar sadakat mütercimden beklenmelidir. Bu arada şunu da ifade edelim ki tefsir ile tercüme farkı anlaşılabilsin. Tercüme sentetik, tefsir analitik bir süreçtir. Bir de “te’vil” vardır. Tercümede te’vil de istimal edilebilir. Te’vil “evl”den yani “asla rücudan” gelmektedir. El İsfehani te’vil için “bir şeyi ya ilmen veya fiilen murad edilen maksada göndermektir” demiştir.
Risale-i Nur’un tercümesinden laakal arzu edilen Müellif-i Muhteremin maksadını, üslubunu, kelimata sirayet etmiş nurlardaki maksud manayı :
- keşfetmek,
- fethetmek,
- fehmetmek,
- Neşretmektir.
Hiç bir tercüme Nurlardaki belağatı ve cezaleti ve revnakdarlığı, ve turfandalığı aksettirme iddiasında olamaz zaten buna tercümenin tabiatı müsade etmez! Lewis “tercümede sadakat (faithfulness) ve denklik (equivalence) diller arasında tam benzerlik (parallelism) fikrini gerektirir.” derken, Çin’li düşünür Yan Fu tercümede üç husus esastır der;
- sadakat (fidelity/ xin)
- akıcılık (fluency/ da) ve
- zarafet (elegance/ya)…
Yine mesela İngiltere mütercimlik diploması alacakları değerlendirmede şu dört hususu esas alıyor;
- hatadan uzaklık (accuracy)
- kelime, deyim, terim ve terminolojinin uygun seçimi
- tutarlılık
- imlada sahihlik
İngilizce Risale-i Nur’un tercümeleri bu kıstaslar muvacehesinde bir değerlendirmeye tabi tutulduğunda RisalePress Tercüme Heyeti, Kerem Şerbetçi tarafından yapılan tercümelerde hatadan uzaklığın kabul edilebilir seviyede olduğunu, terminoloji seçiminin kitabın kudsiyetine muvafık olarak yapıldığını, eserlerde tutarlı bir dil seçiminin göze çarptığını ve nihayet Envar Neşriyatın imla hassasiyeti ile imlada ve gramerde kabul edilemeyecek gayr-i sahih bir durumun olmadığını söyleyebiliyoruz. Elbette bu Nur Müellifi Üstad Bediüzzaman’ın manevi himmet ve sahabetinin bir kerameti olsa gerek.
Dr. Mehmet Rıza Derindağ
